ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΕΡΙΕΡΧΟΜΕΝΑ
1. ΑΓΡΙΑ ΖΩΗ
2. ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ
3. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΣΗ ΖΩΩΝ
4. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΖΩΑ
5. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
6. ΖΩΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ
7. ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΖΩΑ
8. ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ
ΑΓΡΙΑ ΖΩΗ
Ο όρος Άγρια Ζωή αναφέρεται στους ζωντανούς οργανισμούς που δεν είναι με κανένα τρόπο τεχνητοί ή εξημερωμένοι και ζουν στα φυσικά τους ενδιαιτήματα. Η Άγρια ζωή μπορεί να αναφέρεται στην χλωρίδα (φυτά) αλλά κυρίως αναφέρεται στην πανίδα (ζώα).
Το ανθρώπινο γένος ιστορικά τείνει να διαχωρίζει τον πολιτισμό από την Άγρια Ζωή με πολλούς τρόπους. Εκτός από την προφανή διαφορά στο λεξιλόγιο, υπάρχουν διαφορετικές προσδοκίες υπό τη νομική, την κοινωνική και την ηθική έννοια. Αυτό υπήρξε αιτία διαμάχης καθ' όλη τη διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας. Οι Θρησκείες συχνά ανακήρυτταν κάποια ζώα ιερά, και στη σύγχρονη εποχή η ανησυχία για το περιβάλλον εξώθησε τους ακτιβιστές στη διαμαρτυρία για την εκμετάλλευση της άγριας ζωής, για ανθρώπινο όφελος ή διασκέδαση.
Στη λογοτεχνία έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ο παραδοσιακός διαχωρισμός του ανθρώπου από την άγρια ζωή.
Η Άγρια Ζωή ως τροφή Στις φυλές της Λίθινης Εποχής, οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες βασίζονταν στην άγρια ζωή, φυτική και ζωική, η οποία αποτελούσε γι' αυτούς τη μοναδική πηγή τροφής. Μάλιστα, μερικά ζωικά είδη ίσως οδηγήθηκαν στον αφανισμό από τους πρώτους ανθρώπους κυνηγούς. Με την ανάπτυξη της γεωργίας και την εξημέρωση μέρους της άγριας ζωής, αυτή η εξάρτηση μειώθηκε. Ωστόσο, το κυνήγι ως τροφή αποτέλεσε ένα σημαντικό μέρος των διατροφικών συνηθειών πολλών πολιτισμών. Σήμερα, το κυνήγι, το ψάρεμα, ή η συλλογή άγριας ζωής είναι ακόμη μια σημαντική πηγή τροφής σε μερικά μέρη του κόσμου. Σε άλλες περιοχές, το κυνήγι και το μη-εμπορικό ψάρεμα αντιμετωπίζονται κυρίως σαν χόμπι ή σαν διασκέδαση, ενώ το φαγώσιμο κρέας σαν δευτερεύον όφελος.
Η διατήρηση της Άγριας ζωής Σε μερικές χώρες, οι προστατευόμενες περιοχές, οι περιοχές διαφύλαξης άγριας ζωής ή τα Εθνικά Πάρκα (στην Ελλάδα έχει επικρατήσει ο όρος Εθνικοί δρυμοί) συστάθηκαν για να προστατέψουν την Άγρια ζωή και τα φυσικά τους ενδιαιτήματα. Τα σημαντικότερα από αυτά ονομάστηκαν Περιοχές Παγκόσμιας Κληρονομιάς ή Βιοσφαιρικά αποθέματα από την UNESCO. Η ίδρυση των πάρκων χαρακτηρίζεται από ένα σύνολο περιβαλλοντικών, τουριστικών, και άλλων παραγόντων. Μερικά από αυτά τα πάρκα εμποδίζουν απλώς την ανάπτυξη στην περιοχή, και επιτρέπουν το ψάρεμα και το κυνήγι σε περιορισμένη κλίμακα ως ένα μέτρο ελέγχου του πληθυσμού της πανίδας. Άλλα πάρκα απαγορεύουν το κυνήγι και το ψάρεμα και κάποια άλλα καθορίζουν την μέγιστη επιτρεπτή τουριστική επισκεψιμότητα ή τη μορφή της επισκεψιμότητας. Σε κάποιους δρόμους έχουν τοποθετηθεί περάσματα για την άγρια ζωή, προκειμένου να αντιστραφεί ο τεμαχισμός του φυσικού περιβάλλοντος.
Η Άγρια ζωή στην Τηλεόραση Η Άγρια ζωή αποτελεί κοινό αντικείμενο εκπαιδευτικών τηλεοπτικών σειρών. Ειδικές εκπομπές του National Geographic προβλήθηκαν αρχικά στο CBS το 1965, αργότερα στο ABC και μετά στο PBS. Το 1963, ξεκίνησε στο NBC το Άγριο Βασίλειο, ένα δημοφιλές πρόγραμμα με παρουσιαστή το ζωολόγο Marlin Perkins. Από το 1984, το Discovery Channel και ο συνεχιστής του, το Animal Planet στις Η.Π.Α και η μονάδα φυσικής ιστορίας του BBC στο Ηνωμένο Βασίλειο κυριάρχησαν στην αγορά των τηλεοπτικών εκπομπών σχετικά με την άγρια ζωή, και κυρίως οι εκπομπές εκείνες με παραγωγό και παρουσιαστή τον Ντέιβιντ Ατένμπορω..
ΖΩΑ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ
10 είδη ζώων υπο εξαφάνιση, καθώς και τους λόγους που τα οδήγησαν εκεί:
1. Lynx pardinus: Ο Ιβηρικός Λύγκας, ένα από τα πιο επαπειλούμενα είδη αιλουροειδών στον κόσμο, ζούσαν κάποτε στην Ισπανία, την Πορτογαλία και τη νότια Γαλλία. Σήμερα, ο αριθμός τους έχει ελαττωθεί. Έχουν μείνει μόλις 120 ζώα χωρισμένα σε μικρούς πληθυσμούς στην Ανδαλουσία της Ισπανίας. Η καταστροφή των βιότοπων, οι συγκρούσεις με αυτοκίνητα, το λαθραίο κυνήγι και η εξαφάνιση των κουνελιών συνέβαλαν στην ελάττωση αυτού του αιλουροειδούς. Η ισπανική κυβέρνηση αποφάσισε να απελευθερώσει κουνέλια (το αγαπημένο του γεύμα) στις άγριες περιοχές, σαν μια προσπάθεια να διατηρηθεί αυτό το είδος. Αν ο ιβηρικός λύγξ εξαφανισθεί, θα είναι το πρώτο άγριο είδος γάτας που εκλείπει μετά από περίπου 2,000 χρόνια.
2. Pongo abelii: Ο Άνταμ Τόμασεκ, διευθυντής ενός προγράμματος της WWF στο Μπόρνεο και τη Σουμάτρα, ισχυρίζεται ότι ο ουραγκοτάγκος της Σουμάτρας αριθμεί εφτάμισι χιλιάδες άτομα και μάλιστα, ο συνολικός τους πληθυσμός μειώνεται με ταχύτατο ρυθμό -περίπου 1,000 το χρόνο. Με αυτούς τους ρυθμούς, το είδος θα εξαφανιστεί μέσα σε μια δεκαετία. Η πρωταρχική αιτία που ο πληθυσμός των ζώων αυτών πήρε καθοδική πορεία είναι η ανεξέλεγκτη καταστροφή των βιότοπων από το κόψιμο ξυλείας, τις φωτιές και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες.
4. Camelus bactrianus: Η βακτριανή καμήλα της ερήμου Γκόμπι (βορειοδυτική Κίνα και την νοτιοδυτική Μογγολία) διακρίνεται από τις Αραβικές με τις δύο καμπούρες. Μολονότι η καμήλα αυτή κατόρθωσε να επιζήσει επί 45 χρόνια από τις πυρηνικές δοκιμές της Κίνας στην περιοχή της Γκασούν Γκόμπι, μπορεί να μην καταφέρει να αντέξει στις τωρινές πιέσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταλλεία, κυνήγι, σαρκοφάγους λύκους, βιομηχανική ανάπτυξη και γενετική ανάμειξη με τις εξημερωμένες καμήλες. Σύμφωνα με τον Τζον Χέιρ, πρόεδρο του Ιδρύματος Προστασίας της Άγριας Καμήλας που εδρεύει στην Βρετανία, περίπου 650 τέτοιες καμήλες ζουν στην Κίνα και 350 στην Μογγολία. Κάποιοι ειδικοί προβλέπουν ότι ο πληθυσμός τους θα μειωθεί κατά 84% μέχρι το 2033.
5. Gazella dama: Το είδος αυτό της αντιλόπης πρόκειται να εκλείψει πολύ σύντομα. Τις τελευταίες δεκαετίες, περίπου το 80% του άγριου πληθυσμού έχει εξαφανιστεί, σαν αποτέλεσμα του ανεξέλεγκτου κυνηγιού και της καταστροφής των βιότοπων. Περίπου 100 ζώα αυτού του είδους βρίσκονται διασκορπισμένα στη βόρεια Αφρική – στο Τσαντ, τη Νιγηρία και το Μαλί. Η ζωή των γαζελών δεν φαίνεται να βελτιώνεται, καθώς καραβάνια από ξένους κυνηγούς εξακολουθούν να περνάνε τα σύνορα και να τις «θερίζουν» σκοτώνοντάς τες με αυτόματα όπλα.
6. Coleura seychellensis: Η νυχτερίδα των Σεϋχελλών αριθμεί σήμερα μόνο 50-100 άτομα. Είναι ενδημικά στα νησιά του αρχιπελάγους των Σεϋχελλών, Σιλουέτ, Μαχέ, Πρασλίν και Λα Ντιγκ (La Digue), που βρίσκονται στο Ινδικό Ωκεανό βορειοανατολικά της Μαδαγασκάρης. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι μόνο δύο σημαντικές φωλιές έχουν απομείνει, και οι δύο στις σπηλιές των νησιών Σιλουέτ. Το Ίδρυμα Προστασίας της Φύσης των Σεϋχελλών παρακολουθεί και ελέγχει από κοντά τους πληθυσμούς αυτούς.
7. Alligator sinensis: Ο κινέζικος αλιγάτορας είναι χαρακτηριστικός για το μικρό του μέγεθος. Σπάνια μεγαλώνει περισσότερο από δύο μέτρα και γίνεται βαρύτερος από 40 κιλά, κατοικεί στους υγρότοπους του ποταμού Γιάνγκτσε, στο πιο ρηχό του τμήμα. Το ίδιο ποτάμι προσφέρει καταφύγιο και στο σπάνιο είδος του κινέζικου δελφινιού που ζει στα ποτάμια και το οποίο ίσως έχει ήδη εξαφανιστεί. Τον περισσότερο χρόνο του ο κινέζικος αλιγάτορας τον περνά σκάβοντας τούνελ, προς μεγάλη απογοήτευση των ντόπιων αγροτών. Μολονότι χιλιάδες τέτοιοι αλιγάτορες έχουν γεννηθεί στην αιχμαλωσία, οι ειδικοί υπολογίζουν ότι 150-200 εξακολουθούν να ζουν στη φύση, γεγονός που κάνει το ερπετό αυτό το πιο επαπειλούμενο είδος κροκοδείλου στον κόσμο.
8. Diceros bicornis: Ο Αφρικανικός η μαύρος ρινόκερος διακρίνεται από το ασιατικό από τα δύο του κέρατα. Στις αρχές του αιώνα μπορεί να υπήρχαν εκατοντάδες χιλιάδες μαύροι ρινόκεροι στην Αφρική, αλλά σήμερα υπάρχουν μόλις μερικές χιλιάδες. Ανάμεσα στα τέσσερα υποείδη του μαύρου ρινόκερου, αυτός που βρίσκεται στη δυτική Αφρική είναι και εκείνος που απειλείται περισσότερο και μπορεί να έχει ήδη εκλείψει. Το λαθραίο κυνήγι και η καταστροφή των βιότοπων εξακολουθούν να απειλούν την επιβίωση του είδους.
9. Saguinus bicolor: Την ονομάζουν δίχρωμη μαϊμού. Το πρόσωπο της και τα αυτιά είναι άτριχα και κατοικεί σε μόνο μια μικρή περιοχή που περιβάλλει το Μανάους, μια πόλη δύο εκατομμυρίων κατοίκων στη βορειοδυτική Βραζιλία. Η αστική επέκταση, οι φάρμες με τα βόδια και η γεωργία διάβρωσαν ένα μεγάλο μέρος από το τροπικό δάσος που ήταν το σπίτι της, και το οποίο δεν απέχει πάνω από 40-50 χιλιόμετρα από το Μανάους. Και το ακόμα χειρότερο είναι ότι οι μαϊμούδες αυτές εξολοθρεύτηκαν από τους κοντινούς συγγενής τους, τις μαϊμούδες με τα «χρυσά χέρια», σε περιοχές όπου ζούσαν και τα δύο είδη.
10. Dermochelys coriacea: Οι δερµατοχελώνες είναι η μεγαλύτερη θαλάσσια χελώνα. Το χαρακτηριστικό της είναι το δερματώδες καβούκι. Έχουν μήκος περίπου 2.5 μέτρα και ζυγίζουν γύρω στα 910 κιλά. Κολυμπάνε βαθύτερα από κάθε άλλη χελώνα, φτάνοντας σε βάθος 1,200 μέτρων, καθώς κυνηγάνε μέδουσες. Το είδος αυτό είναι διασκορπισμένο στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό, στα βόρεια φτάνουν μέχρι την Βρετανική Κολομβία και στα νότια μέχρι την Αργεντινή. Μεταναστεύουν μεταξύ των ηπείρων, κάνοντας και τα υπερατλαντικά και τα υπερειρηνικά ταξίδια μεταξύ των περιοχών που τρέφονται και κατοικούν. Ο πληθυσμός τους έχει μειωθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σαν αποτέλεσμα του λαθραίου κυνηγιού των αυγών τους και της κατανάλωσης του κρέατός τους, της καταστροφής των περιοχών που φτιάχνουν τις φωλιές τους από την ανάπτυξη επιχειρήσεων στις παραλίες, του αποπροσανατολισμού των νεοσσών από τα τεχνητά φώτα που δημιουργούνται από αυτή την ανάπτυξη, της αιχμαλωσίας τους από τους ψαράδες που τις πιάνουν ακούσια και άλλων παραγόντων. Το 1980 ο παγκόσμιος πληθυσμός των θηλυκών που βρίσκονταν στη φωλιά τους υπολογίζονταν γύρω στις 115,000. Σήμερα, ο αριθμός αυτός έχει πέσει περίπου στις 26,000-43,000.
Να απαγορευθεί η χρήση ζώων ως θέαμα σε τσίρκα και δελφινάρια ζητά η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Αρκτούρος», με ειδικό υπόμνημα που θα καταθέσει στα αρμόδια υπουργεία.
Σε σημερινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο «Αρκτούρος», με θέμα την ανάδειξη του ζητήματος της αιχμαλωσίας άγριων ζώων στην Ελλάδα, καθώς καιτην υποβολή προτάσεων για την αντιμετώπισή του φαινομένου, υπογραμμίστηκε ότι τα βασικότερα προβλήματα, σε σχέση με την αιχμαλωσία των άγριων ζώων στη χώρα μας, έχουν να κάνουν με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και την εφαρμογή του, καθώς και με τις διαδικασίες ελέγχου.
Όπως ανέφερε ο Λάζαρος Γεωργιάδης, γενικός διευθυντής της οργάνωσης, στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου, έλλειψη εναρμόνισης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ελλιπής ή ελαστική εφαρμογή του ισχύοντος νομικού πλαισίου, δεδομένα που εντείνουν το πρόβλημα της αιχμαλωσίας των άγριων ζώων.
Για την εξάλειψη του φαινομένου, μεταξύ άλλων, προτείνεται: Απαγόρευση οποιασδήποτε χρήσης των ζώων ως θέαμα, καθολική απαγόρευση των τσίρκων και των δελφιναρίων, τροποποίηση της νομοθεσίας για τους ζωολογικούς κήπους, καθώς και η δημιουργία αποτελεσματικού μηχανισμού αδειοδότησης, ελέγχου και επιθεώρησης όλων των εγκαταστάσεων διατήρησης άγριων ζώων.
Όπως εκτιμάται, περίπου 5 εκατομμύρια άγρια ζώα βρίσκονται σε αιχμαλωσία ανά την Ευρώπη.
Το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων σημαίνει τη σύλληψη των ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον, η οποία συνεχίζεται με τη μεταφορά τους στoν τόπο πώλησης, συχνά χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Είναι μια επιχείρηση της οποίας τα κέρδη για το 2002 ξεπέρασαν τα 8 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως .
Ένα μεγάλο μέρος αυτού του παράνομου εμπορίου προέρχεται από τις λιγότερο αναπτυγμένες οικονομικά περιοχές του κόσμου όπως η Λατινική Αμερική, Ασία, η Αφρική και η Ανατολική Ευρώπη. Τα ζώα μεταφέρονται στις πλουσιότερες περιοχές, όπως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Βόρεια Αμερική. Συχνά οι εμπλεκόμενοι σε αυτό το εμπόριο συμμετέχουν και σε άλλες παράνομες δραστηριότητες όπως το εμπόριο άλλων ζωικών προϊόντων (Π.χ. δέρματα και ελεφαντόδοντο), πολύτιμων λίθων, ναρκωτικών και όπλων.
Ως αποτέλεσμα του παράνομου εμπορίου πολλά από τα είδη που διακινούνται, απειλούνται με εξαφάνιση. Στη Βραζιλία μόνο, περίπου 38 εκατομμύρια άγρια ζώα συλλαμβάνονται κάθε χρόνο, και σύμφωνα με στοιχεία του National Network to Fight Wild Animal Trafficking (Εθνικό δίκτυο – Βραζιλίας- για την καταπολέμηση του εμπορίου αγριων Ζώων), τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από περιοχές του προστατευμένου τροπικού δάσους. Η διαδικασία της σύλληψης γίνεται κυρίως με παγίδευση. Στην περίπτωση των άγριων πουλιών, τα ζώα πιάνονται συνήθως με χρήση διχτύων που μπορεί να τραυματίσουν ή να σπάσουν τα φτερά τους. Συχνά τα δίχτυα δεν ελέγχονται τακτικά, με αποτέλεσμα πολλά πουλιά να βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο από αφυδάτωση.
Η διακίνηση των αιχμάλωτων ζώων είναι και αυτή μια βάρβαρη διαδικασία καθώς τα ζώα τοποθετούνται σε πολύ μικρούς χώρους με κακό αερισμό. Σύμφωνα με την οργάνωση Animal Aid, μέχρι και το 50% του ζωικού φορτίου υπολογίζεται ότι πεθαίνει κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στις πλουσιότερες χώρες.
Το παράνομο εμπόριο πρωτευόντων, όπως οι χιμπατζήδες, είναι διαδεδομένο σε τουριστικές περιοχές. Πρόκειται κυρίως για νεαρά άτομα τα οποία έχουν μείνει ορφανά όταν οι γονείς τους σκοτώθηκαν για να πουληθεί το κρέας τους. Χρησιμοποιούνται για την ψυχαγωγία τουριστών. Για να είναι οι χιμπατζήδες ήρεμοι τους ναρκώνουν διαρκώς ώστε να βρίσκονται σε μια ημιαναίσθητη κατάσταση. Όταν αρχίζουν να ενηλικιώνονται γίνονται επιθετικότεροι, οπότε ή αλυσοδένονται ή σκοτώνονται.
Για την κατάσταση του παράνομου εμπορίου ζώων στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία αλλά η προσπάθεια από το ελληνικό Υπουργείο Γεωργίας να χορηγήσει άδειες σε ιδιωτική επιχείρηση στην οποία επιτρέπει τη συλλογή και εμπορία διαφόρων σπάνιων και απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών, παραβιάζοντας διεθνείς και εθνικούς νόμους, μας κάνει σκεπτικούς για το κατά πόσο θέλουν να ελέγξουν αυτή την παράνομη δραστηριότητα. Τέτοιου είδους αποφάσεις δεν είναι μόνο επικίνδυνες για κάποια είδη ζώων, αλλά θολώνουν ακόμη περισσότερο τα νερά για το τι είναι νόμιμο και τι παράνομο στο εμπόριο ζώων και δίνει στους εμπόρους άγριων ζώων κάλυψη νομιμότητας. Εάν οι κυβερνήσεις μπορούν κατά τρόπο οφθαλμοφανή να περιφρονήσουν το διεθνές δίκαιο, τι υπάρχει να σταματήσει τις παράνομες εμπορικές συναλλαγές; Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα αποτελεί κομβικό σημείο για το παράνομο εμπόριο ζωικών προϊόντων όπως τα κοχύλια και το ελεφαντόδοντο.
Αν και το εμπόριο άγριων ζώων είναι το τρίτο πιο προσοδοφόρο παράνομο εμπόριο στο κόσμο, στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. έχουν υπάρξει δυσανάλογα λίγες καταδικαστικές αποφάσεις για τέτοιας μορφής αδικήματα. Στη Μεγάλη Βρετανία για παράδειγμα, έχουν υπάρξει μόνο 18 καταδίκες στην τελευταία δεκαετία για παράνομη διακίνηση άγριων ζώων.
Από τα τεράστια χρηματικά ποσά που αποδίδει η εμπορία της άγριας πανίδας, ένα πολύ μικρό ποσοστό φτάνει στους ανθρώπους που συλλαμβάνουν τα ζώα. Δεδομένου όμως ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτού του εμπορίου ξεκινάει από χώρες του «τρίτου κόσμου», όπου η πλειονότητα του πληθυσμού ζει σε μεγάλη φτώχια, ακόμη και ένα μικρό χρηματικό ποσό είναι αρκετό να δελεάσει τους κατοίκους των περιοχών αυτών, να εγκαταλείψουν τους παραδοσιακούς τρόπους ζωής και να πωλήσουν παράνομα τον φυσικό πλούτο της χώρας τους.
Για να σταματήσει αυτή η καταλήστευση της φύσης, είναι αναγκαίο να σταματήσουν οι παράνομες εμπορικές συναλλαγές. Εάν οι «πλούσιες» χώρες σταματήσουν να αγοράζουν, δεν θα υπάρχει πλέον αγορά για άγρια ζώα και κατά συνέπεια λόγος για τη σύλληψη τους. Προκειμένου να καταπολεμηθεί το πρόβλημα, διάφορα βασικά ζητήματα πρέπει να αντιμετωπισθούν:
- Οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι ξεκάθαρες ως προς το εμπόριο άγριων ζώων και να θέσουν σε ισχύ τους κατάλληλους νόμους για να αποτρέψουν την παράνομη αγορά και πώληση άγριων ζώων.
- Οι πιθανοί αγοραστές πρέπει να ενημερωθούν σωστά για το ποια ζώα προστατεύονται, και για το ότι είναι απάνθρωπο να κρατάει κάποιος άγρια ζώα ως κατοικίδια.
- Τέλος, στις χώρες από τις οποίες προέρχονται τα ζώα, πρέπει να δοθούν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις στους ανθρώπους που τα συλλαμβάνουν.
Χωρίς τη λήψη μέτρων, πολλά είδη ζώων είναι πιθανό να πάψουν να υπάρχουν σε άγρια κατάσταση, τα βασανιστήρια σε ζώα θα συνεχιστούν όπως επίσης και η εκμετάλλευση των οικονομικά ασθενέστερων ανθρώπων
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΖΩΩΝ
Όλοι συμφωνούμε πως είναι ανήθικο να προκαλούμε πόνο χωρίς λόγω στα ζώα. Αυτό το χωρίς λόγω θα έπρεπε τουλάχιστον να σημαίνει πως απαγορεύεται να τους προκαλέσουμε πόνο, για τη διασκέδασή μας, την ευχαρίστησή μας ή επειδή έτσι μας βολεύει. Αλλά σήμερα, ο απέραντος πόνος που προκαλούμε στα ζώα δικαιολογείται ακριβώς έτσι. Για την ικανοποίησή μας, τη διασκέδασή μας και επειδή έτσι μας βολεύει. Η χρησιμοποίηση ζώων για διασκέδαση ή για σπορ όπως είναι το κηνύγι, δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί απαραίτητη. Όπως δεν είναι απαραίτητο για εμάς να φορούμε δέρμα ή γούνα, ή να χρησιμοποιούμε ζώα για να τεστάρουμε προϊόντα για το σπίτι, ή για να έχουμε ακόμη μία μάρκα κραγιόν και aftershave.
Ο μεγαλύτερος αριθμός ζώων που χρησιμοποιούμε ωστόσο σήμερα είναι για την τροφή μας – κρέας, γαλακτοκομικά, και άλλα προϊόντα που καταναλώνουμε τα οποία περιέχουν ζωϊκά παράγοντα. Κάθε χρόνο σφαγιάζονται περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια ζώα για τροφή. Και αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί μόνο στις ΗΠΑ. Φανταστείτε πόσο μεγαλώνει το νούμερο όταν μιλούμε για όλο τον πλανήτη. Δεν είναι απαραίτητο σε καμία περίπτωση και όπως και να το δεις, να τρώει κανείς κρέας ή ζωϊκά παράγοντα. Είναι όλο και περισσότερο αποδεκτό ότι το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα κάνουν κακό στην υγεία μας. Τα ζωϊκά παράγοντα έχουν συνδεθεί με καρκίνο, καρδιακές παθήσεις, χοληστερίνη και άλλες ασθένειες.
Επιπλέον, σεβαστοί επιστήμονες έχουν υπογραμμίσει πολλές φορές το κόστος της κτηνοτροφίας σε βάρος της υγείας του πλανήτη. Για κάθε κιλό ζωϊκής πρωτεϊνης που παράγεται, τα ζώα καταναλώνουν σχεδόν έξι κιλά φυτικής πρωτεϊνης από σιτηρά. Χρειάζονται πάνω από 100.000 λίτρα νερό για να παραχθεί ένα κιλό βοδινού κρέατος. Χρειάζονται 3.500 λίτρα για να παραχθεί ένα κοτόπουλο. Χρειάζονται μόνο 900 λίτρα για να παραχθεί ένα κιλό σιτάρι και 500 λίτρα για να παραχθεί ένα κιλό πατάτες. Η κτηνοτροφία καταναλώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας, και έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του υπεδάφους και τη μόλυνση του αέρα και του νερού.
Τα ζώα που τρώμε παράγουν δισεκατομμύρια αποβλήτων κάθε χρόνο και αυτά τα απόβλητα ρίχνονται μέσα σε νερό που καταλήγει στη βρύση μας. Κι επειδή αυτή η κτηνοτροφία καταναλώνει τόσες πηγές ενέργειας, στην ουσία καταδικάζει ένα μεγάλο ποσοστό του κόσμου σε πείνα. Πάνω από το 50% της αμερικανικής παραγωγής σε σιτηρά και το 40% της παγκόσμιας παραγωγής ταϊζεται σε ζώα για να παράγουν κρέας, αντί να καταναλωθούν κατευθείαν από ανθρώπους. Χρειάζεται μόλις το 1/6 ενός εκτάριου για να τραφεί ένας vegan για ένα χρόνο ; Χρειάζονται 3 1/4 για να τραφεί ένας κρεατοφάγος. Αυτό σημαίνει πως ένα εκτάριο γης μπορεί να θρέψει 20 φορές περισσότερους vegans από ότι κρεατοφάγους.
ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΖΩΑ
Είναι γνωστό ότι οι παιχνιδιάρες γάτες και οι αφοσιωμένοι σκύλοι προσφέρουν αναρίθμητες χαρές και οφέλη στους ανθρώπους που τα φροντίζουν.
Ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων επιλέγει για συντροφιά του κάποιο ζωάκι. Πρόσφατες έρευνες, μάλιστα, κατέδειξαν ότι τα άτομα που συνυπάρχουν με ένα κατοικίδιο είναι περισσότερο ισορροπημένα από ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός, σύμφωνα με το healthtimes.gr.
Έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι:
1) Άνθρωποι που ζουν χωρίς κατοικίδια έχουν περισσότερους μόνιμους φόβους.
2) Υποφέρουν από πονοκεφάλους.
3) Καταναλώνουν περισσότερα φάρμακα για ασθένειες που σχετίζονται με άγχος.
4) Κατά διαστήματα νιώθουν πανικό.
Άνθρωποι που έχουν μείνει μόνοι από επιλογή ή από χωρισμό ή θάνατο του συντρόφου ή έχουν μεγαλώσει τα παιδιά τους που έχουν φύγει από το σπίτι, αισθάνονται καλύτερα ψυχολογικά, όταν γεμίζουν το κενό από την απόκτηση ενός κατοικίδιου.
Όμως οι ιδιοκτήτες των κατοικίδιων ζώων έχουν μεγάλες πιθανότητες να κολλήσουν διάφορες ασθένειες.
H αξία των ζώων για την σωματική και ψυχική υγεία.
Η άποψη ότι τα ζώα ωφελούν τον άνθρωπο δεν είναι καινούρια. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχουν έρευνες οι οποίες πειραματικά πλέον αποδεικνύουν πώς συγκεκριμένα τα ζώα μπορούν να βελτιώσουν την υγεία και το επίπεδο ζωής των ανθρώπων.
Μία έρευνα του Sherpell (1991) βρήκε ότι τα άτομα που έχουν ως κατοικίδιο ένα σκύλο ή μία γάτα είχαν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά συμπτωμάτων από τη στιγμή που απέκτησαν το ζώο, όπως βήχα, ζαλάδες ή υψηλό πυρετό. Ακόμη σε άλλες έρευνες βρέθηκε ότι άτομα τα οποία ήταν σε επαφή με ζώα ή ακόμη παρακολουθούσαν τις κινήσεις των ζώων όπως τις κινήσεις ψαριών σε ένα ενυδρείο είχαν χαμηλότερη πίεση συγκριτικά με άτομα τα οποία δεν είχαν καθόλου επαφή με ζώα.
Εκτός, όμως από το επίπεδο της σωματικής υγείας, τα ζώα μπορούν και συνεισφέρουν θετικά και στην μακροπρόθεσμη καλύτερη ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Σχετικές έρευνες αποδεικνύουν ότι οι κάτοιζοι κατοικιδίων βιώνουν λιγότερα δραματικά και καταστροφικά δυσάρεστα γεγονότα ζωής, όπως ένα διαζύγιο ή μία απώλεια, έχουν χαμηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης ενώ εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αυτονομίας, αυτοπεποίθησης και αυτό-αποτελεσματικότητας.
Η βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν τα κατοικίδια στους ανθρώπους μέσα από τις πολλές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στο συγκεκριμένο πεδίο οδήγησαν στην χρήση κατοικιδίων στην θεραπεία πολλών ευαίσθητων ομάδων όπως σε οίκους ευγηρίας. Σε αυτή την περίπτωση φάνηκε πως οι ηλικιωμένοι που είχαν τη συντροφιά ενός συνοδού σκύλου επέδειξαν σημαντικές βελτιώσεις στις πνευματικές τους λειτουργίες, στην διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους ακόμη και μεγαλύτερο βαθμό κινητοποίησης στην καθημερινότητά τους.
Ακόμη, κατοικίδια χρησιμοποιήθηκαν σε προγράμματα των φυλακών της Αμερικής στα πλαίσια του σωφρονισμού και της καλλιέργειας της υπευθυνότητας των ατόμων που εκτίουν ποινές στα συγκεκριμένα σωφρονιστικά ιδρύματα. Παρόλο που τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτών των προγραμμάτων δεν είναι ακόμη γνωστά, τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν πως τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που παρακολούθησαν σχετικά προγράμματα σε σωφρονιστικά ιδρύματα εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής ευθύνης και θετικής προσωπικής ανάπτυξης.
Ποιοι είναι όμως οι μηχανισμοί μέσω των οποίων τα κατοικίδια επιδρούν θετικά στην υγεία του ανθρώπου; Υπάρχουν έρευνες που ισχυρίζονται πως τα θετικά αποτελέσματα συμβαίνουν μέσω απλά της παρουσίας τους, καθώς μειώνουν το αίσθημα μοναξιάς και απομόνωσης του ατόμου.Επίσης η χωρίς όρους αγάπη που προσφέρουν τα κατοικίδια στον ιδιοκτήτη τους δρουν θετικά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και της αξίας που το άτομο δίνει στον εαυτό του.
Επιπλέον, τα ζώα στις περιπτώσεις ατόμων με ειδικές ανάγκες οι οποίοι τα χρησιμοποιούν ως συνοδούς φαίνεται ότι επηρεάζουν θετικά στην κοινωνικοποίησή τους καθώς προσεγγίζονται πιο εύκολα από φίλους αλλά και τελείως ξένους ανθρώπους.
(Το κατοικίδιο είναι καθαρά θέμα προσωπικής επιλογής και ατομικών χαρακτηριστικών καθώς υπάρχουν πολλά διαφορετικές επιλογές. Ωστόσο, η απόκτηση ενός κατοικιδίου δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πανάκεια για όλα τα προβλήματα ούτε τα ίδια τα κατοικίδια ως σάκος του μποξ για να ξεσπάμε τα νεύρα μας ή να βγάζουμε τα προβλήματά μας. Η απόκτηση ενός κατοικιδίου πρέπει να αποτελεί μία υπεύθυνη επιλογή, καθώς τα πλεονεκτήματα δεν ακυρώνουν τις υποχρεώσεις που ο κάθε ιδιοκτήτης έχει απέναντι στο ζώο το οποίο έχει στο σπίτι του. Η κακή μεταχείριση ενός κατοικιδίου είναι κάτι που εκτός από την αθλιότητα της πράξης μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ακόμη και υγείας.)
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
«Ο ΑΡΧΕΛΩΝ»
Σύλλογος για την Προστασία της Θαλάσσιας Χελώνας, ιδρύθηκε το 1983 και είναι μη-κερδοσκοπικό σωματείο με αντικείμενο τη μελέτη και προστασία των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτόπων τους, τη διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων στις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας της Καρέττα στη χώρα μας, την περίθαλψη τραυματισμένων και άρρωστων χελωνών καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Είναι Εταίρος του Μεσογειακού Προγράμματος Δράσης του Προγράμματος για το Περιβάλλον των Ηνωμένων Εθνών (UNEP/MAP), μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Διατήρηση των Ακτών. Μέλη του συμμετέχουν στη Διεθνή Ένωση Εμπειρογνωμόνων για τις Θαλάσσιες Χελώνες καθώς και σε Μεσογειακά και διεθνή συνέδρια για τη διαμόρφωση στρατηγικής για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών. Επιπλέον, στη Ζάκυνθο, ο Σύλλογος που συνετέλεσε στη δημιουργία του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου, συμμετέχει στη λειτουργία του πρώτου Φορέα Διαχείρισης προστατευόμενης περιοχής στην Ελλάδα. Οι δραστηριότητες του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ περιλαμβάνουν καταγραφή της αναπαραγωγικής δραστηριότητας και προστασία των φωλιών της Καρέττα στις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας της (Ζάκυνθο, Πελοπόννησο και Κρήτη), εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων για τις περιοχές και δράσεις Περιβαλλοντικής Αγωγής. Όλα τα προγράμματα διεξάγονται με τη συνεργασία των αρμόδιων Υπουργείων, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλιευτικών συλλόγων, κατοίκων της περιοχής και άλλων περιβαλλοντικών οργανώσεων ενώ εκπονεί και προγράμματα εθνικής ή κοινοτικής συγχρηματοδότησης.
«HELMERA»
Την ΗELMEPA ή αλλιώς Ελληνική Ένωση Προστασίας Θαλάσσιου Περι- βάλλοντος, την έφτιαξαν Έλληνες ναυτικοί και εφοπλιστές το 1982 γιατί ήθελαν να βοηθήσουν εθελοντικά να προστατευτεί το θαλάσσιο περιβάλλον στη πατρίδα μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Από τότε η HELMEPA μαθαίνει σε όλους όσους δουλεύουν για τη ναυτιλία να προστατεύουν το θαλάσσιο περιβάλλον όπου και αν βρίσκονται. Σε αυτό βοηθά και ο Γλάρος της HELMEPA που κάθε καλοκαίρι, μας συμβουλεύει να μη πετάμε σκουπίδια και πλαστικά και να κρατάμε τις θάλασσες και τις ακτές καθαρές.
«ΚΑΛΛΙΣΤΩ»
Η Καλλιστώ είναι μια περιβαλλοντική μη κερδοσκο- πική οργάνωση με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Κύρια ασχολία και μέριμνά της είναι η προστασία της άγριας ζωής και της φύσης. Δίνοντας έμφαση στη μελέτη και προστασία των πληθυσμών των μεγάλων σαρκοφάγων (όπως είναι η αρκούδα, ο λύκος και το τσακάλι) και άλλων απειλούμενων ειδών της άγριας πανίδα, ενεργοποιείται κυρίως στους ορεινούς όγκους της Πίνδου και της Ροδόπης, αφού εκεί ζουν κατά κύριο λόγο τα υπό προστασία είδη.
«Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία»
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα πιο δυνατά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να προστατέψουμε το περιβάλλον αλλά και να γνωρίσουμε το μαγικό κόσμο της φύσης. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία γνωρίζει πολύ καλά ότι πάρα πολλά παιδιά θέλουν να μάθουν περισσότερα πράγματα και να βοηθήσουν στη μεγάλη μας προσπάθεια να προστατέψουμε τα πουλιά αλλά και τις περιοχές στις οποίες ζουν. Έτσι, υλοποιεί πολλές δράσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης σε όλη την Ελλάδα προσφέροντας σε όλους την ευκαιρία να συμμετέχουν! Επίσης, εδώ και δύο χρόνια υπάρχει η παιδική ομάδα μελών «Ξεφτέρια» η οποία πραγματοποιεί συναντήσεις στις οποίες παίζουμε αλλά και μαθαίνουμε!
«Αρκτούρος»
Ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ είναι μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1992, για την προστασία της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος, με δράσεις έρευνας πεδίου, επιστημονικής μελέτης, ευαισθητοποίησης κοινού, περιβαλ- λοντικής εκπαίδευσης και εθελοντισμού για την προστασία της άγριας ζωής, την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της αειφορίας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
«WWF Ελλάς»
Η περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς αποτελεί κομμάτι της διεθνούς οικογένειας του WWF (World Wide Fund for Nature), η οποία απαρτίζεται από 50 εθνικές οργανώσεις και αγωνίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος σε περισσότερες από 100 χώρες.
Η δράση του WWF Ελλάς για την προστασία των δελφινιών
Το WWF Ελλάς αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο ρόλο των δελφινιών στη διατήρηση της
οικολογικής ισορροπίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ανέλαβε δράση για την
προστασία των δελφινιών την άνοιξη του 2000 με πρώτο σταθμό τον Αμβρακικό
κόλπο. Οι στόχοι ήταν:
• Η αύξηση της γνώσης σχετικά με τη βιολογία, τον πληθυσμό, τη γεωγραφική
κατανομή και την συμπεριφορά των δελφινιών στον Αμβρακικό.
• Η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε ότι αφορά την οικολογική
σημασία των δελφινιών και την ανάγκη προστασίας τους.
• Η εκπαίδευση νέων ερευνητών οι οποίοι θα αποτελέσουν τον πυρήνα του
προγράμματος στο μέλλον
Γεια σου. Είμαι το γιγάντιο πάντα, η ασπρόμαυρη αρκούδα με τα θλιμμένα μάτια ντε…Είχα την τιμή να γίνω το σήμα WWF. Μπορείς να φανταστείς γιατί διάλεξε εμένα για σήμα της η οργάνωση; Απλό: γιατί είμαι απειλούμενο είδος. Είμαι σύμβολο για όλα τα απειλούμενα είδη.
Η περιβαλλοντική αυτή οργάνωση προστατεύει τα ζώα υπό εξαφάνιση αλλά και τον βιότοπό τους. Βιότοπος είναι το σπίτι των ζώων δηλαδή, τα δάση, τις, θάλασσες, τις λίμνες, τα ποτάμια, τα βουνά.... Και μη νομίζεις ότι είναι εύκολη δουλειά. Για να προστατεύσεις ένα είδος υπό εξαφάνιση πρέπει να δουλέψεις σε πολλά θέματα. Δώσε βάση: προστασία βιοτόπων, αγώνας για την εφαρμογή των νόμων, άσκηση πίεσης σε αυτούς που παίρνουν αποφάσεις για το περιβάλλον, ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση και κινητοποίηση της κοινωνίας… Ου πολλά. Που να στα λέω.
«Greenpeace Ελλάς»
by Browse to Save" align="left" border="0" height="182" hspace="12" width="264">Η Greenpeace είναι ίσως η δυναμικότερη διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση στον πλανήτη και γεννήθηκε το 1971 Έχοντας ως αρχές τη μη-βία, την άμεση δράση και την ανεξαρτησία από κόμματα, κυβερνήσεις και οικονομικά συμφέροντα, αγωνιζόμαστε για νερό και τροφή χωρίς τοξικές ουσίες και μεταλλαγμένα, για κλίμα που ευνοεί την ανάπτυξη ζωής αντί να την καταστρέφει, για θάλασσες και δάση πλούσια σε ζωή.
Σήμερα το Ελληνικό γραφείο της Greenpeace παίζει αποφασιστικό ρόλο για τη λύση των περιβαλλοντικών προβλημάτων της χώρας μας με τρεις πολύ δραστήριες εκστρατείες (κλιματικές αλλαγές και ενέργεια, μεταλλαγμένα και θαλάσσια οικολογία). Τη δράση μας στηρίζουν 20.000 ενεργοί υποστηρικτές, ενώ από τη δημιουργία του γραφείου μέχρι σήμερα πάνω από 100.000 άνθρωποι έχουν κατά καιρούς βοηθήσει το έργο μας.
ΖΩΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ
Σύμφωνα με την ελληνική υπηρεσία του WWF, στη χώρα μας απειλείται η καφέ αρκούδα, ο πληθυσμός της οποίας υπολογίζεται στα 100 - 150 άτομα. Βρίσκεται στους κύριους ορεινούς όγκους της Βόρειας και Κεντρικής Πίνδου καθώς και της Δυτικής Ροδόπης.
Ακόμη ένα είδος που κινδυνεύει, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρώπη, είναι ο λύγκας, το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό αιλουροειδές. Ελάχιστοι λύγκες ζουν πια στη χώρα μας εξαιτίας του κυνηγιού για τη γούνα του και γιατί πιστεύεται ότι κάνει ζημιές στην κτηνοτροφία. Υπάρχει, όμως, σε μικρούς αριθμούς στην Οροσειρά της Πίνδου καθώς και σε δάση στα βόρεια σύνορα της χώρας μας.
Η μεσογειακή φώκια είναι το πλέον απειλούμενο θηλαστικό στην Ευρώπη. Έχει εξαφανιστεί απ' τις ευρωπαϊκές ακτές της Μεσογείου, οπότε η σημασία της Ελλάδας για την προστασία του είδους είναι σημαντική. Οι αιτίες που την απειλούν με εξαφάνιση είναι η καταστροφή του βιοτόπου της, η θανάτωσή της από την άγνοια των ψαράδων που την κυνηγούν για τις ζημιές που κάνει στα δίχτυα τους, η μείωση της τροφής της και η ρύπανση της θάλασσας.
Υπό εξαφάνιση ζώο στην Ευρώπη θεωρείται και ο λύκος. Η Ελλάδα είναι μια από τις ευρωπαϊκές χώρες όπου υπάρχει αρκετός πληθυσμός λύκων, αλλά ο αριθμός τους δε φαίνεται να ξεπερνά τους 500. Ζει σε όλη, σχεδόν, την ηπειρωτική χώρα, εκτός από την Πελοπόννησο απ' όπου εξαφανίστηκε τη δεκαετία του '40. Ζει, ακόμη, και στα βουνά της Στερεάς Ελλάδας, αλλά εκεί δεν υπάρχει μόνιμος πληθυσμός.
Το τσακάλι το συναντάμε σχεδόν σε όλες τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Το μοναδικό νησί όπου έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία του είναι η Σάμος. Δεν έχει γίνει ακριβής εκτίμηση του πληθυσμού του, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν μείωσή του.
Το ελάφι, το μεγαλύτερο φυτοφάγο ζώο της Ελλάδας, απειλείται με άμεση εξαφάνιση. Λόγω του υπερβολικού κυνηγιού, οι πληθυσμοί του μειώνονται και σήμερα έχει απoμείνει μόνο στη χερσόνησο της Σιθωνίας και στη Ροδόπη. Επιβιώνει, επίσης, επιτυχώς και στην Πάρνηθα.
Η καρέττα-καρέττα, στη Μεσόγειο, αναπαράγεται μόνο στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, ενώ η πυκνότητα φωλιών που παρατηρείται στη Ζάκυνθο είναι η υψηλότερη του κόσμου.
Ζώα υπό εξαφάνιση σε 50 χρόνια οι πίθηκοι!
Περίπου 20-30% των φυτικών και ζωικών ειδών, που έχουν εξεταστεί μέχρι σήμερα είναι πιθανό να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εξαφανιστούν εάν η άνοδος της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη υπερβεί τους 1,5 – 2,5 βαθμούς Κελσίου", σύμφωνα με έκθεση του OΗΕ τον Απρίλιο του 2007.
Στις ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι ανθρωποειδής πίθηκοι. Το είδος αυτό απειλείται άμεσα από τις επιπτώσεις του κυνηγιού, της παράνομης υλοτομίας των δασών και της γεωργικής καλλιέργειας. Ενδέχεται να εξαφανιστούν σε λιγότερο από 50 χρόνια
Στους ανθρωποειδείς πιθήκους ανήκουν οι γορίλες, ουρακοτάγκοι, χιμπατζήδες και μπονόμπος. Οι ανθρωποειδείς πίθηκοι ζουν στα δασικά οικοσυστήματα 23 αφρικανικών και ασιατικών χώρών.
Τα είδη αυτά διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας και της ποικιλομορφίας των οικοσυστημάτων τους, συνήθως μέσω της διασποράς σπόρων και της δημιουργίας κενών στα κομοστέγη των δασών. Αυτό τους καθιστά σαν ένα είδος - ναυαρχίδα. Η μείωση του πληθυσμού τους, αποτελεί βασικό μήνυμα μιας υποκείμενης μείωσης άλλων ειδών στα οικοσυστήματα..
Το 2011 έχει κηρυχθεί από την ΕΑΖΑ ως έτος εκστρατείας διασώσης των πιθήκων Στόχος της εκστρατείας είναι: η ενίσχυση της προστασίας των οικοτόπων και η μείωση της απώλειας πιθήκων από το κυνήγι και το εμπόριο.
Παράλληλα θα συγκεντρωθούν χρήματα για τη δημιουργία ειδικού ταμείου που θα χρηματοδοτήσει δράσεις για τη διάσωση του είδους.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΖΩΑ
«Αλεπού που κοιμάται κότες δεν πιάνει»
Όποιος τεμπελιάζει δεν αποκτά υλικά αγαθά (ή δεν πετυχαίνει τους σκοπούς του).
* * *
«Άλλα τα μάτια του λαγού κι άλλα της κουκουβάγιας»
Λέγεται για περιπτώσεις που είναι διαφορετικές από άλλες, αν και μοιάζουν κάπως.
* * *
«Άλογο από τσαΐρι και γυναίκα απ’ το πανηγύρι, ποτέ μην πιθυμήσεις»
Γιατί, όπως το άλογο στο λιβάδι είναι καλοθρεμμένο και σε ξεγελά, έτσι και η γυναίκα στο πανηγύρι είναι στολισμένη και σε εξαπατά για την ομορφιά της.
* * *
«Άλλοι βγάζουν το λαγό απ’ το ρουμάνι κι άλλοι τονε τρώγουνε»
Άλλοι κουράζονται, για να προετοιμάσουν ένα προϊόν ή για να τελειώσουν μια εργασία, κι άλλοι το απολαμβάνουν.
* * *
«Αν δε λαλήσουν τα όργανα, κι αν δε σφαχτεί ο τράγος, απίστευτο μου φαίνεται να ‘ναι δικός μου ο γάμος»
Για τους δύσπιστους και τους επιφυλακτικούς.
* * *
«Αν πέσει ανάσκελα ο γάιδαρος, θεό δεν αντικρίζει»
Μερικούς μόνο οι κακοτυχίες τους κάνουν να συλλογιστούν την ύπαρξη του Θεού.
* * *
«Άνθρωπο από σπίτι και σκύλο από μαντρί»
Πρέπει κανείς να διαλέγει για σύντροφό του άνθρωπο από καλή οικογένεια και σκύλο από μαντρί, γιατί η οικογένεια είναι το καλύτερο σχολείο κοινωνικής αγωγής, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος καλλιεργείται και ολοκληρώνεται.
* * *
«Αντίς να βογκήσει το βόδι, βογκάει το αμάξι»
Λέγεται γι’ αυτούς που παραπονιούνται για παθήματα που έπαθαν άλλοι.
* * *
«Αν το κοράκι έχεις οδηγό, μόνο σε ψοφίμι θα σε πάει»
Ο κακός ηγέτης ή δάσκαλος σε οδηγεί στην καταστροφή.
* * *
«Άπιαστα πουλιά, χίλια στον παρά»
Οι υποσχέσεις είναι εύκολες και δε στοιχίζουν καθόλου, γι’ αυτό εύκολα τις δίνει κανείς στους άλλους.
* * *
«Από γίγαντα δανείσου κι από αλεπού αλαργίσου»
Καλύτερα να δανείζεσαι από σκληρούς παρά από πονηρούς.
* * *
«Από τον κόρακα «κρα» θ’ ακούσεις»
Από κακούς ανθρώπους μην περιμένεις καλά έργα.
* * *
«Απ’ του διαβόλου το μαντρί, μήτ’ ερίφι μήτε αρνί»
Από το διάβολο (ή από κακούς ανθρώπους) δεν πρέπει να ζητάμε καμιά εξυπηρέτηση ούτε να χρησιμοποιούμε κάτι δικό τους.
* * *
«Αρνί που βλέπει ο θεός, ο λύκος δεν το τρώει»
Όποιος άνθρωπος προστατεύεται από το θεό, δεν πρέπει να φοβάται από κανέναν κίνδυνο.
* * *
«Βάζουν τον τρελό να βγάλει το φίδι απ’ την τρύπα»
Οι πονηροί βάζουν τον πιο επιπόλαιο και ανόητο σύντροφό τους για να επιτελέσει τις επικίνδυνες φάσεις μιας κοινής προσπάθειας.
* * *
«Βαρεί το σαμάρι ν’ ακούσει ο γάιδαρος»
Άλλος φταίει κι άλλον κατηγορεί, γιατί δε θέλει να του το πει κατευθείαν.
* * *
«Βόδι να μην αλώνιζε, κόρη να μην εγέννα και νιος να μην εθέριζε, ποτέ του δε θα ‘γέρνα»
Η δουλειά για τους άντρες και οι γέννες για τη γυναίκα είναι μια απ’ τις σοβαρές αιτίες φθοράς και γηρατειών.
* * *
«Γάτα που κοιμάται ποντικούς δεν πιάνει»
Όποιος τεμπελιάζει είναι φυσικό να μένει νηστικός.
* * *
«Γέρικο άλογο καινούργια περπατησιά δε βάνει»
Ο γέρος δεν αλλάζει εύκολα τρόπο ζωής, έστω κι αν πλουτίσει ή αλλάξει περιβάλλον.
* * *
«Για να μη φάει ο γάτος το ψωμί, τρώει ο ποντικός τα ρούχα»
Καμιά φορά με την τσιγκουνιά μας παθαίνουμε μεγαλύτερες ζημιές από το κέρδος που εξοικονομούμε.
* * *
«Για το γαμπρό γεννά κι ο κόκορας, και για το γιο μήτ’ η κότα»
Η συμπεριφορά των γονιών προς το γαμπρό συνήθως είναι σκανδαλωδώς ευνοϊκότερη από αυτήν προς το γιο τους. Έτσι κάνουν όλα τα χατίρια του γαμπρού αλλά σπάνια και τους γιου τους.
* * *
«Δε γνωρίζει το σκυλί τον αφέντη του»
Λέγεται για περιπτώσεις πού γίνεται μεγάλη σύγχυση και ανακατωσούρα.
* * *
«Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα»
Συχνά δυο άνθρωποι μαλώνουν μεταξύ τους για ξένες υποθέσεις.
* * *
«Δυο λαγούς αν κυνηγάς, κι οι δυο θε να σου φύγουν»
Πρέπει κάθε φορά να βάζουμε ένα στόχο, γιατί οι πολλοί στόχοι συγχρόνως δεν είναι εύκολο να επιτευχθούν στο βαθμό που πρέπει.
* * *
«Εβάλανε την αλεπού τις κότες να φυλάει»
Οι ηγέτες ή οι φύλακες, και γενικά αυτοί που έχουν κάποιο υπεύθυνο πόστο, πρέπει να επιλέγονται με προσοχή ώστε να είναι ακέραιοι άνθρωποι και να μην κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους για δικό τους όφελος.
* * *
«Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα»
Σημαίνει ό,τι και η προηγούμενη.
* * *
«Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα»
Πριν κατηγορήσει κανείς κάποιον, πρέπει πρώτα να αναλογιστεί μήπως έχει κι αυτός το ίδιο ή παραπλήσιο ελάττωμα.
* * *
«Έκανες το λύκο φίλο, βάστα και κομμάτι ξύλο»
Πρέπει να παίρνουμε κάποιες προφυλάξεις στις σχέσεις μας με τους κακούς (ψεύτες, απατεώνες κλπ.) ώστε να μπορέσουμε να τους αντιμετωπίσουμε σε ώρα ανάγκης.
* * *
«Εκεί που μας χρωστούσανε μας πήραν και το βόδι»
Όταν μπλέξεις με καπάτσους και αδίστακτους ανθρώπους, όχι μόνο δε βρίσκεις το δίκιο σου αλλά βγαίνει και ζημιωμένος.
* * *
«Ένας κούκος (ή χελιδόνι) δε φέρνει την άνοιξη»
- Ένας μόνο ήρωας ή ηγέτης δε φέρνει τη νίκη ή την επιτυχία.
- Από μια μόνο ένδειξη μη βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπέρασμα.
- Ένας μόνο τολμηρός δεν αρκεί για να σώσει την κατάσταση.
Μάλι Ντομένικο, Παρασκευαΐδου Βαγγελιώ,
Παρασκευαΐδου Ραφαηλία, Φωτίου Χριστίνα
* * *
«Γάιδαρος - γαϊδάρα»
Είναι μια έκφραση που μεταχειριζόμαστε, όταν θέλουμε να θίξουμε κάποιον για την κακή διαγωγή του ή για τους χοντρούς του τρόπους. Οι ετυμολόγοι μας διαφωνούν μεταξύ τους. Ο Γ. Χατζιδάκης το ετυμολογεί από το μεταγενέστερο γαϊδάριον. Ο πρώτος ετυμολόγος τον έγραψε Γάειραρον, από το «αεί δέρω!» κλπ.
Η έκφραση που μας ενδιαφέρει όμως, πήρε τη σημασία αυτή από τον απρεπή, για μας, τρόπο των ερώτων του και από το μεγάλο πείσμα.
* * *
«Γλίτωσε από του λύκου το στόμα»
Οι προπάτορές μας, στηριζόμενοι στον ύμνο του Δαυίδ, έλεγαν: «σώσον εκ στόματος λέοντος», δηλαδή «σώσε τον από το στόμα του λιονταριού», κάθε φορά που θα πέθαινε ένα παιδί μιας οικογένειας, για ν’ αποφύγουν το κακό, μετά τη γέννα. Στη Λέσβο ακριβώς την τρίτη μετά από αυτή την ημέρα πέρναγαν το παιδί, που μόλις είχε γεννηθεί, από του λύκου το στόμα. Ήταν αυτό ένας ξύλινος γύρος, πάνω στον οποίο είχαν κολλήσει δέρμα λύκου.
Αυτό το έθιμο το βλέπουμε και παλιότερα και ένας Νομοκανόνας του ΙΖ΄ αιώνα κάνει λόγο για εκείνους: «οι οποίοι περούσι τα παιδία των από το στόμα του λύκου, τάχα δια να ζήσουν». Γι’ αυτό, για κάποιον που διαφεύγει τον κίνδυνο, λέμε σύμφωνα με την αρχαία παροιμία: «εκ λύκου στόματος», ότι «γλίτωσε από του λύκου το στόμα».
* * *
«Γουρούνι»
Η έκφραση «γουρούνι», προέρχεται από το βρόμικο τρόπο ζωής του γουρουνιού (χοίρος) σε βούρκους, ακαθαρσίες, νεκροταφεία κλπ. Λέγεται για άνθρωπο αναίσθητο και βρομιάρη.
Σαββίδης Νίκος, Χαραλαμπίδης Λευτέρης (Ε΄ Τάξη)
* * *
«Δουλεύει σαν το σκυλί»
Είναι μια έκφραση, που δεν έχει συγκεκριμένη εξήγηση. Λέγεται για το φιλόπονο άνθρωπο, παρότι το σκυλί δε διακρίνεται για την εργατικότητά του. Ο Αισχύλος στην τραγωδία «Αγαμέμνων» αρχίζει με το φρουρό, που λέει: «Τους θεούς παρακαλώ να με γλιτώσουν τέλος απ’ τα βάσανα αυτά, που ολάκερο ένα χρόνο σαν το σκυλί πάνω στων Ατρειδών τις στέγες κοιμάμενος…». Παντού το σκυλί των πόλεων το συναντάμε να κοιμάται και όχι να εργάζεται. Δηλαδή, η φράση αυτή λέγεται κατ’ αντίφαση. Φαίνεται όμως, πως αρχικά αυτός που είπε τη φράση είχε υπόψη του τα τσοπανόσκυλα και τα κυνηγετικά, γιατί αυτά όλη την ημέρα φρουρούν το μαντρί από τους λύκους ή κυνηγάνε, τρέχοντας απ’ εδώ κι από εκεί.
* * *
«Δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχερώνα»
Κατά μία εκδοχή, που φαίνεται πως είναι και η επικρατέστερη, τη φράση αυτή την είπε ο Γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, όταν βρισκόταν στη Ζάκυνθο (πριν αρχίσει η επανάσταση). Τότε άκουσε πως ο Ναπολέων Βοναπάρτης – αυτοκράτορας της Γαλλίας – μάλωνε με τον τσάρο της Ρωσίας, για το ποιος από τους δυο θα έπαιρνε την Πολωνία.
- Τι είναι αυτή η Πολωνία; ρώτησε ο Κολοκοτρώνης.
Του εξήγησαν τότε πως ήταν ένα κράτος, μια χώρα, που δεν ήταν ούτε γαλλική ούτε ρωσική και πως τσακωνόντουσαν οι δυο Μεγάλοι ποιος θα την πάρει.
- Δυο ψυχικοί (γάιδαροι) μαλώνουνε σε ξένο αχυρώνα, είπε.
Αλλά κι αν ο πρώτος δεν είναι ο Κολοκοτρώνης, αυτός, τουλάχιστον, μας την έκανε γνωστή.
* * *
«Έβαλε το λύκο να φυλάξει τα πρόβατα»
Όταν θέλουμε να υποδείξουμε πως δεν τοποθετήθηκε το κατάλληλο πρόσωπο, για να φυλάξει κάτι, μεταχειριζόμαστε τη φράση: «έβαλε ή έβαλαν το λύκο να φυλάξει τα πρόβατα».
Η έκφραση έχει και αυτή την προέλευσή της από τους μύθους του Αισώπου: Κάποτε ένας βοσκός αντιλήφθηκε πως κάθε μέρα ένας λύκος ερχόταν πίσω από τα πρόβατά του. Στην αρχή φοβήθηκε πολύ και φυλαγόταν. Σιγά – σιγά όμως πήρε θάρρος, γιατί είδε πως ο λύκος μάλλον τα φύλαγε τα πρόβατα, μια και ποτέ του δεν πείραξε κανένα. Τότε παραπήρε θάρρος και μια μέρα αποφάσισε να βάλει το λύκο να του φυλάξει τα πρόβατα κι αυτός να κατέβαινε στην πόλη, για να ψωνίσει. Έτσι κι έγινε. Αυτό , όμως, περίμενε και ο λύκος και σαν είδε τον τσοπάνη να απομακρύνεται, έπεσε απάνω στο κοπάδι και το αποδεκάτισε. Όταν γύρισε πίσω ο βοσκός και είδε τη συμφορά που του έκανε ο λύκος, κούνησε με λύπη το κεφάλι του λέγοντας: «ποιος μου είπε να εμπιστευτώ τα πρόβατά μου σε ένα λύκο;».
* * *
«Είσαι μπούφος» - « Κουτός σαν τον μπούφο»
Είναι διαδεδομένη η γνώμη πως το πουλί μπούφος (ο Βύας, είδος κουκουβάγιας) είναι κουτός. Κι έτσι φτάσαμε στην κοινή έκφραση: «είσαι κουτός σαν τον μπούφο». Παρόλα αυτά ο μπούφος είναι αρκετά έξυπνος. Κατορθώνει πολύ εύκολα να εξασφαλίζει την τροφή του και να αποφεύγει τους διώκτες του. Η εντύπωση που σχηματίστηκε ότι είναι κουτός, ξεκινά από το ότι το πουλί αυτό είναι «νυχτόβιο», την ημέρα δε τα μάτια του δεν το βοηθάνε να βλέπει και μένουν σχεδόν απλανή. Αυτή την εντύπωση την ενισχύει το γεγονός ότι ο μπούφος αφήνει μια στριγκιά, σχεδόν υστερική, φωνή τη νύχτα.
* * *
«Εκόστισε ο κούκος αηδόνι»
Την περίοδο μετά το 1821 διατέθηκαν μεγάλα ποσά, για ν’ αποκτήσουμε και εμείς ένα ατμοκίνητο καράβι, αν και η πρόταση αυτή δεν ήταν των δικών μας, αλλά του Κόχραν.
Κάποια μέρα, λοιπόν, έφτασε το αναμενόμενο ατμοκίνητο καράβι, για να το θαυμάσουν, όλοι όσοι κατέβηκαν στη θάλασσα, για να το υποδεχτούν και να το καμαρώσουν. Μαζί με το ανώνυμο πλήθος, βρισκόταν και ο γνωστός λαϊκός τροβαδούρος της εποχής, ο ποιητής Σπυριδιώνης, που καθώς είδε το καράβι και αναλογίστηκε πόσα λεφτά ξοδεύτηκαν γι’ αυτό, είπε στον παραστεκούμενο Γεννάδιο:
- Λογιότατέ μοι, τούτο το ατιμοκίνητο (έκανε λογοπαίγνιο με το ατμοκίνητο), μας εκόστισε αηδόνι και εβγήκε κούκος!
Μάλι Ντομένικο, Φωτιάδης Σωτήρης
ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ
Με τον όρο τροφική αλυσίδα χαρακτηρίζεται γενικά η ακολουθία της μεταφοράς ύλης και ενέργειας από οργανισμό σε οργανισμό με τη μορφή τροφής. Πρόκειται δηλαδή για ακολουθία (αλυσίδα) οργανισμών, που υφίσταται σε κάθε οικοσύστημα, όπου οι επόμενοι (ή ανώτεροι) τρέφονται από τους προηγούμενους.
Κάθε κρίκος ή στάδιο μιας τροφικής αλυσίδας ονομάζεται τροφικό επίπεδο. Η σχετική αξία της ενέργειας σε κάθε τροφικό επίπεδο συχνά εκτιμάται ως κατασκευή οικολογικών πυραμίδων. Στη πράξη όμως τόσο απλά συστήματα σπάνια υπάρχουν και οι τροφολικές σχέσεις μεταξύ οργανισμών συνηθέστερα συνιστούν ένα εκτεταμένο δίκτυο τροφής, πέραν του ενός τύπου ζώου ή φυτού. Συνέπεια αυτού είναι ότι οι τροφικές αλυσίδες διασυνδέονται τοπικά σ΄ ένα τροφικό δίκτυο που περιλαμβάνει διάφορους τύπους τροφής των οργανισμών. Για το λόγο αυτό σήμερα προτιμάται να γίνεται λόγος για τροφικό πλέγμα παρά για τροφική αλυσίδα.
Έτσι η πολυπλοκότητα του τροφικού δικτύου ποικίλλει τόσο μέσα στο ίδιο το οικοσύστημα όσο και μεταξύ των διαφόρων οικοσυστημάτων.
Τα φυτά για παράδειγμα μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε τροφή μέσω της φωτοσύνθεσης, τα οποία και αποτελούν την πρωταρχική πηγή τροφής. Στο επόμενο τροφικό επίπεδο μιας αλυσίδας φυτοφάγων το φυτό τρώγεται από το φυτοφάγο. Στο επόμενο επίπεδο το φυτοφάγο ζώο τρώγεται από ένα σαρκοφάγο, το οποίο μπορεί, με τη σειρά του, να φαγωθεί από άλλο, μεγαλύτερο σαρκοφάγο. Σε παρασιτική τροφική αλυσίδα ένας μικρότερος οργανισμός καταναλώνει τμήμα ενός μεγαλύτερου, του ξενιστή, ενώ μπορεί και ο ίδιος να παρασιτείται από μικρότερο ακόμη οργανισμό. Σε μια σαπροφυτική τροφική αλυσίδα οι μικροοργανισμοί επιβιώνουν τρεφόμενοι με νεκρή οργανική ύλη. Στην περίπτωση αυτή οι οργανισμοί ονομάζονται αποικοδομητές.
· 1ο τροφικό επίπεδο - πράσινα φυτά - παραγωγοί
· 2ο τροφικό επίπεδο - φυτοφάγα ζώα - πρωτογενείς καταναλωτές
· 3ο τροφικό επίπεδο - κατώτερα σαρκοφάγα - δευτερογενείς καταναλωτές
· 4ο τροφικό επίπεδο - ανώτερα σαρκοφάγα - τριτογενείς καταναλωτές
· 5ο τροφικό επίπεδο - σαπροφάγα - τεταρτογενείς καταναλωτές
Οι έννοιες αυτές οδηγούν στην ιδέα της βιομάζας (πρόκειται για το σύνολο των ζώντων οργανισμών σε έναν δεδομένο τόπο), της πρωτογενούς παραγωγικότητας (η αύξηση της μάζας των φυτών σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα) και της δευτερογενούς παραγωγικότητας (το σύνολο της ζωικής παραγωγής των καταναλωτών και των αποσυνθετών σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα).
Αυτές οι δύο τελευταίες ιδέες είναι βασικές, καθώς καθιστούν δυνατή την αξιολόγηση της χωρητικότητας φορτίου – δηλαδή τον αριθμό των οργανισμών που μπορεί να υποστηρίξει ένα δεδομένο οικοσύστημα. Σε οποιοδήποτε τροφικό δίκτυο, η ενέργεια που περιέχεται στο επίπεδο των παραγωγών δεν μεταφέρεται ολοκληρωτικά στους καταναλωτές. Έτσι, από άποψη ενέργειας, είναι πιο αποδοτικό για τους ανθρώπους να είναι πρωτογενείς καταναλωτές (να τρέφονται από καρπούς και λαχανικά) από το να είναι δευτερογενείς καταναλωτές (να τρέφονται από φυτοφάγα ζώα – μοσχάρι, βοδινό) και ακόμη περισσότερο από το να είναι τριτογενείς καταναλωτές (να τρέφονται από σαρκοφάγα ζώα).
Τα τελευταία χρόνια, η σύγχρονη βιομηχανική ανάπτυξη οδήγησε στον σχηματισμό επικίνδυνων χημικών ουσιών που απελευθερώθηκαν στο περιβάλλον. Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές με τον όρο χημικοί επιμολυντές και αποτελούν αντικείμενο πολλών επιστημονικών ερευνών, αφού μέσω του εδάφους και του αέρα περνάνε στα φυτά και στα ζώα, και ακολούθως στην τροφική αλυσίδα.
Οι κυριότεροι χημικοί επιμολυντές είναι τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs), οι πολυχρωμιωμένες διβενζο-π-διοξίνες (PCDDs) και τα βαρέα μέταλλα. Τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια χρησιμοποιούνται σε μονωτικά υγρά, ηλεκτρικούς μετασχηματιστές, πυκνωτές κ.λπ. Στις διοξίνες περιλαμβάνονται πολλές χημικές συνθετικές ουσίες, ιδιαίτερα τοξικές. Από τις τοξικότερες διοξίνες είναι οι διβενζοδιοξίνες, με σημαντικότερη την τετραχλωροδιβενζο-π-διοξίνη (TCDD). Εισέρχονται στο περιβάλλον μέσω της ατελούς καύσης οργανικών ουσιών και χλωροενώσεων ή από τα απόβλητα βιομηχανιών παραγωγής φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων.
Στα κατώτερα τροφικά επίπεδα υπάρχει, γενικά, μεγαλύτερη ποικιλία ειδών, μεγαλύτερος αριθμός ατόμων, υψηλότεροι ρυθμοί αναπαραγωγής και το μέγεθος των ατόμων είναι συνήθως μικρότερο. Η τροφική δομή μιας βιοκοινότητας μπορεί να απεικονιστεί και με τις τροφικές ή οικολογικές πυραμίδες. Αυτές σχηματίζονται όταν τοποθετήσουμε τα διάφορα τροφικά επίπεδα το ένα πάνω στο άλλο. Κατ' αυτό τον τρόπο, οι σχέσεις μεταξύ των διάφορων τροφικών επιπέδων καθίστανται φανερές.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τροφικών ή οικολογικών πυραμίδων είναι το ακόλουθο:
Τα σπουδαιότερα βαρέα μέταλλα είναι το κάδμιο, ο μόλυβδος (Pb), ο υδράργυρος (Hg), το αρσενικό (As) και το θάλλιο (TI). Ο υδράργυρος εισέρχεται στο περιβάλλον από την καύση του άνθρακα, του πετρελαίου ή ορισμένων στερεών αποβλήτων. Η ρύπανση του αέρα, του εδάφους και του νερού από κάδμιο προέρχεται κυρίως από τις βιομηχανίες επεξεργασίας χαλκού, χρωμάτων και πλαστικού. Το θάλλιο προέρχεται από τις τσιμεντοβιομηχανίες, ενώ ο μόλυβδος από τις βιομηχανίες μπαταριών.
Οι χημικοί επιμολυντές εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα μέσω των γεωργικών εδαφών, τα οποία ως βασικό δομικό στοιχείο των οικοσυστημάτων είναι ο τελικός αποδέκτης των διφαινυλίων, των διοξινών και των βαρέων μετάλλων.
Οι διοξίνες συσσωρεύονται στα χωράφια ύστερα από καύση διάφορων ουσιών ή απευθείας από τα απόβλητα βιομηχανιών. Βιομηχανίες εντομοκτόνων, μυκητοκτόνων, πλαστικών και χρωμάτων παράγουν χημικούς επιμολυντές. Αυτές οι ουσίες εναποτίθενται απευθείας στα χωράφια ή μεταφέρονται σε αυτά μέσω του βρόχινου νερού ή του μολυσμένου χώματος (μεταφέρεται με τον αέρα). Στο έδαφος, οι χημικές ουσίες κινούνται προς τον υδροφόρο ορίζοντα, όπου βρίσκονται οι ρίζες των φυτών. Μέσω του ριζικού συστήματος, τα φυτά προσλαμβάνουν νερό και θρεπτικά συστατικά από το έδαφος, παίρνοντας παράλληλα και διοξίνες ή βαρέα μέταλλα. Έτσι, οι χημικές ουσίες περνάνε σε καλλιεργούμενα φυτά, αλλά και σε ζώα που τρέφονται με μολυσμένο χορτάρι. Με αυτό τον τρόπο, οι διοξίνες και τα βαρέα μέταλλα εισέρχονται στα λαχανικά, στα φρούτα, στο κρέας και στα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε έρθει αρκετές φορές αντιμέτωποι με τους κινδύνους των μολυσμένων τροφίμων. Το σκάνδαλο των τρελών αγελάδων (Αγγλία 1996, Δανία 1999), της διοξίνης στο Βέλγιο (το καλοκαίρι του 1999), της εισχώρησης μελαμίνης σε τρόφιμα με παράγωγα γάλακτος στην Κίνα, πριν από λίγους μήνες, μας υπενθυμίζουν ότι τα τρόφιμα που έως πρόσφατα θεωρούσαμε ασφαλή, αποδεικνύεται ότι δεν είναι.
Οι χημικοί επιμολυντές μπορεί να προκαλέσουν πολλά προβλήματα στην υγεία μας. Η κατανάλωση τροφίμων με μεγάλες ποσότητες διοξινών μπορεί να προκαλέσει κούραση, διαταραχές του νευρικού συστήματος, δερματικές παθήσεις και τοξικά φαινόμενα στο ήπαρ.
Το πιο σημαντικό, όμως, πρόβλημα είναι η συνεχής και μακροχρόνια κατανάλωση τροφίμων με μέτριες ποσότητες διοξινών, διφαινυλίων και βαρέων μετάλλων. Σε αυτή την περίπτωση, επειδή αυτές οι ουσίες συσσωρεύονται σε διάφορα όργανα του οργανισμού, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα εμφάνισης μεταλλάξεων, καρκινογενέσεων, προβλημάτων στο αναπαραγωγικό σύστημα και τερατογενέσεων.
Δεδομένου ότι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων μπορεί να υπάρχουν σε όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ικανοποιητικός έλεγχος, παρακολούθηση και πληροφόρηση σε όλα τα στάδια επεξεργασίας ενός τροφίμου. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι στη σύγχρονη εποχή, πέρα από τη διαδικασία παραγωγής και συσκευασίας του, ένα τρόφιμο μπορεί να ταξιδέψει μεταξύ διαφορετικών χωρών, αλλά και ηπείρων, έως ότου φτάσει στον καταναλωτή, κάνει αυτή την ανάγκη επιτακτικότερη. Ένας «αδύναμος κρίκος» κατά τη διαδρομή αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα μη ασφαλές τρόφιμο, πιθανό κίνδυνο για τους καταναλωτές και τεράστιο οικονομικό κόστος για μια εταιρεία. Το σύνολο αυτών των πληροφοριών, για τη διαδρομή ενός τροφίμου από τη μια άκρη της τροφικής αλυσίδας στην άλλη, είναι με απλά λόγια και ο ορισμός της ιχνηλασιμότητας.
Η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος ιχνηλασιμότητας, πέρα από το ότι αποτελεί και νομοθετική απαίτηση, σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό 178/2002/ΕΚ, επιτρέπει σ' έναν οργανισμό να τεκμηριώνει ή/και να εντοπίζει ένα προϊόν σε όλα τα στάδια παραγωγής, επεξεργασίας και διανομής, από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι και την κατανάλωσή του. Η τεκμηρίωση αυτή περιλαμβάνει διάφορες πληροφορίες, όπως την ταυτότητα και την παρτίδα προϊόντων και συστατικών, ημερομηνίες, αποτελέσματα αναλύσεων, στοιχεία προμηθευτών, μεταπωλητών κ.λπ. Επιπλέον, αποτελεί εργαλείο που συμβάλλει τα μέγιστα στην ασφάλεια των τροφίμων, καθώς επιτρέπει την αναγνώριση και γρήγορη απόσυρση ακατάλληλων προϊόντων από την αγορά, αλλά επιπλέον διευκολύνει και τον εντοπισμό της αιτίας του προβλήματος.
ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι τροφικών αλυσίδων. Ο ένας έχει ως τροφική βάση τους παραγωγούς, δηλαδή από τα φυτά τρέφονται τα φυτοφάγα ζώα, από τα φυτοφάγα ζώα τρέφονται τα σαρκοφάγα και από αυτά τρέφονται μεγαλύτερα σαρκοφάγα ζώα. Από κρίκο σε κρίκο, ενώ μπορεί να παρατηρηθεί μια αύξηση του μεγέθους των ζώων, ο συνολικός αριθμός των ατόμων τους ελαττώνεται (αλυσίδα θηρευτών). Η δεύτερη αλυσίδα είναι η σαπροφυτική αλυσίδα, η οποία έχει ως τροφική βάση τη νεκρή οργανική ύλη και η ύπαρξη της οποίας είναι ιδιαίτερα σημαντική σε όλα τα οικοσυστήματα αφού εξασφαλίζει το κλείσιμο του κύκλου της ύλης (ανακύκλωση της ύλης).
Τα νεκρά οργανικά υλικά παρέχουν τροφή στους αποικοδομητές-καταναλωτές 1ης τάξης (βακτήρια, μύκητες) οι οποίοι με τη σειρά τους αποτελούν τροφή για καταναλωτές 2ης τάξης (πρωτόζωα, αρθρόποδα κ.λπ.), που αποτελούν τροφή για καταναλωτές 3ης τάξης (σκαθάρια εδάφους, ψευδοσκορπιοί, μυριάποδακ.ά). Είναι βέβαια φανερό ότι οι καταναλωτές 2ης και 3ης τάξης τρέφονται και με νεκρά υλικά και ότι οι καταναλωτές της 3ης τάξης της σαπροφυτικής αλυσίδας αποτελούν με τη σειρά τους τροφή για καταναλωτές της βασικής τροφικής αλυσίδας που ήδη περιγράφηκε.
Οι διαφορετικοί λοιπόν, τύποι τροφικής αλυσίδας στην πραγματικότητα συνυπάρχουν στο οικοσύστημα και διακλαδίζονται μεταξύ τους και τα διάφορα είδη της βιοκοινότητας συνδέονται με πολυάριθμες και πολύπλοκες τροφικές σχέσεις, το σύνολο των οποίων συνιστά τα τροφικά δίκτυα.
Πάντοτε στην κορυφή της κάθε αλυσίδας υπάρχουν λιγότεροι σαρκοφάγοι οργανισμοί από τους φυτοφάγους. (Διαφ.5) Αυτό είναι εύκολο να εξηγηθεί αν θεωρήσουμε την τροφική αλυσίδα ως μια αλυσίδα ενέργειας όπου μόνο το 10 % περίπου της ενέργειας που έχουν οι οργανισμοί σε ένα τροφικό επίπεδο, μπορεί να δεσμευτεί από τους οργανισμούς του επόμενου τροφικού επιπέδου, γιατί το 80%- 90% εκλύεται ως θερμότητα στο περιβάλλον (κανόνας του οικολογικού δεκάτου).
Αν και ο ήλιος στέλνει τεράστια ποσά ενέργειας, τα φυτά μετατρέπουν σε χρήσιμη ενέργεια μόνο το 10% της αρχικής. Το μεγαλύτερο μέρος της χρήσιμης αυτής ενέργειας χρησιμοποιείται για τη διαβίωση των ίδιων των φυτών και συνεπώς ακόμη λιγότερη ενέργεια είναι διαθέσιμη για τα φυτοφάγα ζώα. Με τη σειρά τους τα φυτοφάγα καταναλώνουν την περισσότερη από την ενέργεια που παίρνουν για τη μετακίνηση, την αναπνοή, τη διατήρηση της θερμότητας και όλες τις άλλες λειτουργίες της ζωής τους και συνεπώς ένα μικρό μέρος της ενέργειας απομένει για τα σαρκοφάγα ζώα. Τα σαρκοφάγα ή αλλιώς οι καταναλωτές 2ης τάξης χρησιμοποιούν το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας για τη διατήρηση της δικιάς τους ζωής και συνεπώς ελάχιστο μέρος της ενέργειας απομένει για το ανώτερο τροφικό επίπεδο. Η διαθέσιμη λοιπόν ενέργεια στα φυτοφάγα ζώα τους επιτρέπει πολλές φορές να αναπτύξουν μεγάλο μέγεθος σώματος, π.χ. ελέφαντας, ιπποπόταμος, κάτι που δεν είναι πιθανό να συμβεί στα σαρκοφάγα. Η όλη διαδικασία μπορεί να παρασταθεί με τη μορφή μιας ενεργειακής πυραμίδας, η οποία δείχνει πώς η ενέργεια χρησιμοποιείται κατά μήκος μιας τροφικής αλυσίδας.
πηγές :
www.wikipedia.com
wwf.com
arcturos.com
greanpeace.com